از وجوت وجودم ای فایق وجـــــــــــــــــــــــــدان
واحــــــــــــــــــــــد توی واجد توی ای خالق وجدان
وجود است با وجودت وجودم ای شایق عاشقان
خراب است خدایم خـــــــــــــــــــــــــــــدایا! با خیالها
تمیم شمال
مثنوى.2
(مولانا، دیوان شمس تبریزی)
چـون شمـع ز غم ، سوخـتم ای جان جهان
تا چـــــاک زند بدســــت خــــود خــرقه جان
نز کــــعبه خبـــــر دارم و نـز قبـــــله نشــان
کین قبــــله قالــب اسـت و آن قبـــــله جان
آنـرا بـــدل و عـــوض بــــود جــــز جـــانـان
صــد جــان بـه فــدای عاشقی باد ای جان
ای روی تــــو کـــــعـبـه دل و قـــــوت روان
بـردار حــجــاب و رخ بــه عــاشـق بـنــمــای
تـا روی تـو قـبـلـه ام شـد ای جـان جـــهـان
بــا روی تــو رو به قــــبـلـه کـــــردن نــتـــوان
هــر چــیز خـوشی که در جـهان فرض کنی
یـک ســـاعـت عشـــق صــــد جـــــهان ارزد
(مولانا، دیوان شمس تبریزی)
بی تو کـــــجا روم مـــن ای از تـو ناگـــــزبرم
ای در دلـــــم نشســـــته از تو کـــجا گریزم
وی گــردنم ببســـته از تو کــــــجا گــــــریزم
از دل نه ای گــــــــــسسته از تو کجا گریزم
ای روی تـو خجســــته از تـو کــــجا گــــریزم
باز آمــــدم خرامـــان تا پیــــش تو بمــــــیرم
ای توبه ام شکســـته از تو کـــــجا گــــریزم
ای نور هــــر دو دیــده بی تو چگـــــونه بینم
ای جان جان مســـتان ای گنج تنگدســتان
من چون زمین خشکم لطف تو ابر و مشکم
(مولانا، دیوان شمس تبریزی)
بنـده چشـــم خـــوش آن یــارم
از خود و جان و جهان بیـــــزارم
روز و شــب در گـــل و گـلــزارم
گـــفـتم اینــست بــتـا اقــــرارم
دود عشـــــق تــو بــود آثــــارم
من اگـــر مســتم اگـر هشــیارم
بی خیـــال رخ آن جــان جـــهان
بـنـــده صــــورت آنـــم کــــه از و
بت من گـفـت منــم جــــان بتان
گفتمش هر چه بسوزی تو ز من
(دیوان غزلیات عطار )
مرغ جـان بی بـال و پر شد چـون کنم
چون سـرشکم پرده در شد چون کنم
در هـمه عالــم سمر شد چــون کنــم
در ســر آن یک نظــر شد چـــون کنــم
هم نشــد بهتـر ، بتر شد چــون کنــم
دل ز عشـقت بی خبر شد چون کنم
عشــق تـو در پـرده ای کــردم نــهان
مـدتـی رازی کـــه پنــــهان داشـــتـم
ور نـظـــر در تـو فـکـــندم جــــان و دل
گـــفـتـم آخـــر کـــار من بـهتـــر شـود
(دیوان غزلیات سعدی)
گـــرد از مـن و سـجاده و طامات برآرید
گــو همچو ملک سر به سـماوات برآرید
گــو زهد چهل ســاله به هیهـات برآرید
رخــتش هـــمه در آب خــــرابات بــرآرید
از صــومـعه رخـتــم بـه خــرابـات بـرآرید
آنان که ریاضـت کش و سجاده نشینند
رو ملک دوعالم به می یک شبه بفروش
تا گــرد ریا گم شــود از دامــن سـعدی
(مولانا، دیوان شمس تبریزی)
تو بـنـدگی خـــــدا کـن بـدان قـدر کـــه توانی
ز بوی دوست نسیمی، زکوی دوست نشانی
حــدیث زهـد رهـا کن کـه آن ره دگــران است
هـــزار خســــته از این ره فرو شــدند و ندیدند
(دیوان غزلیات سعدی)
مطـــرب بـــزن آن نــوای بـر چـنـگ
الا کـــــه بـــرفــــت نـــام بـا نـنـگ
با عاشـق خـسـته دل کنی جنگ
زاهـــد بـنـگــر نشـســـته دل تنگ
باشــد کـــه به وصــل تو زنم چنگ
سـاقی بـده آن شـراب گلرنگ
خـون شد دل من ندیده کامی
ای زاهـــد خــرقه پوش تــاکی
گرد دو جهان بگشت عــاشق
من خـرقه فکــنده ام ز عشقت
(منطق الطیر و غزلیات عطار)
یـا کــدامـم، از کـجــایم؟ یا کـه ام
در میـــان هــر دو حـیران مانده ام
ویـن ز ره افــتـاده را راهـی نـمـاى
من نمی دانم که مـن اهل چه ام
من نه کافر نه مسـلمان مانده ام
بر من بـیــچاره ایـن در برگـشــای
نخـواهـم کفر و دین، در بند آنم
یـقـیـن دانـم که در کـافرستانم
ز ایمـان نــور بـر گـردون رسـانم
نـگـذرم مـن زیـن، اگر تو بگذری
هم تو جانم را و هم جانم تو را
اگـر دربند خویـش آری مـرا تو
در ایمـان گـر نیـابم از تو بویی
و گر در کـفـر بـویی یـابم از تو
من ترا دانم نه دین نه کافری
من تو را خواهـم ترا دانم تو را
( حافظ )
ز کـارســتـان او یـک شــمـه ایـن است
حـدیـث غـمـزه ات سـحـر مـبـین است
که در عاشق کشی سحرآفرین است
که دایـم بـا کـــمـان انـدر کمـیـن است
که چـرخ هشـتمش هفتـم زمین است
حسـابـش بـا کـــرام الــــکاتبـیـن است
خــم زلــف تـو دام کــفــر و دیـن است
جمالت مـعـجــز حســن اســت لیـکـن
بـرآن چــشــم سـیـه صــد آفــریـن باد
ز چـشـم شــوخ تو جـان کـی توان برد
عـجـب عـلـمیسـت علم هیئت عشق
تـو پـنـداری کـه بـدگـو رفـت و جان داد
(مولانا، دیوان شمس تبریزی)
نـی بـه خــدا کــه از دغــل چشـم فراز میکنی
چونـکــه بـخـفـت بــر زرش دســت دراز مـیکنی
بـنـد کــه سـخـت مـیـکـنـی بـنـد که باز میکنی
بر ســر کـــوی کـشتــگان بانـگ نماز می کنی
گــه به مـثـال مـطـربان نـغـنـغـه ساز می کنی
پـرده بــوسـلـیـک را جـفـت حــجــاز مـی کــنی
ایـنـکــه بـصــورتی شـدی ایـن به مـجـاز میکنی
چــشــم تـو خــواب مـیـرود یـا کـه تو ناز میکنی
چــشـم ببســته ای که تا خواب کـنی حریف را
سـلسـله ای گــشــاده ای دام ابد نــهـاده ای
عاشــق بی گـــنـاه را بـهـر ثــواب می کــشی
گـــه بـه مـثــال ساقـیان عـقـل ز مغز می بری
طـــبـــل فـــراق مـی زنـی نـای عــراق مـیـزنی
عشق منی و عشق را صورت و شکل کی بود
(مولانا، دیوان شمس تبریزی)
یا رب چه خوش است اینجا هر لحظه تماشایى
ما مى نروبم اى جان زین خانه دگر جایى
جـان دگــــرت گـــــویـم، یا صحــــــت بیــــمــاری
قــــرص قمــــرت گــــویم نور بصـــرت گویم
(دیوان غزلیات سعدی)
صـبـحـی از مـشـرق همی تابد یکی از روزنش
لـطـف جـان در جسـم دارد جسم در پیراهنش
بر مـن آســانــتـر بود کـاســیب مویی بر تـنـش
تاچـه رویست آنکه حیران مانده ام در وصـف تو
مــاه و پروبـنـش نـیــارم گـفـت و سـرو و آفتاب
گــــر تـنـم مویی شـــود از دست جــور روزگـار
(دیوان غزلیات سعدی)
یکـنـفـس از درون من خـیــمـه بـدر نـمـیـزنی
ور تــو درخــت دوسـتی از بـن و بیــخ برکـنی
مقــــبل هـــر دو عــالمم، گـر تو قبول میکنی
جمع نمی شود دگـــر هـر چه تو می پراکنی
درتـو اثـر نـمـی کـــند، تو نه دلــی کـه آهنی
کــس نـگـذشـت در دلــم تا تو بخــاطـر منی
مــهــر گـیـاه عـهد من تـازه ترست هـر زمان
کــس نـستـاندم به هـیچ، ار تـو برانی از درم
از هــمـه کـس رمیـده ام، با تو درآرمـیـده ام
ای دل اگــــر فــراق او و آتـش اشــتـیـاق او
یـار مـرا , غار مـرا , عشق جگر خـوار مـرا یـار تـوئی , غار تـوئی , خواجه نگهدار مـرا
نوح تـوئی , روح تـوئی , فاتح و مفتوح تـوئی سینه مشروح تـوی , بر در اسرار مـرا
نـور تـوئی , سـور تـوئی , دولت منصور تـوئی مرغ کــه طور تـوئی ,خسته به منقار مـرا
قطره توئی , بحر توئی , لطف توئی , قهر تـوئی قند تـوئی , زهر تـوئی , بیش میازار مـرا
حجره خورشید تـوئی , خانـه ناهیـد تـوئی روضه اومید تـوئی ,راه ده ای یار مـرا
روز تـوئی , روزه تـوئی , حاصل در یـوزه تـوئی آب تـوئی , کوزه تـوئی , آب ده این بار مـرا
دانه تـوئی , دام تـوی , باده تـوئی , جام تـوئی پخته تـوئی , خام تـوئی , خام بمـگذار مـرا
این تن اگر کم تندی , راه دلم کم زنـدی راه شـدی تا نبـدی , این همه گفتار مـرا
*******
مرده بدم زنده شدم ، گریه بدم خنده شدم دولت عشق آمد و من دولت پاینده شدم
دیده سیرست مرا ، جان دلیرست مرا زهره شیرست مرا ، زهره تابنده شدم
گفــت که : دیوانه نه ، لایق این خانه نه رفتم و دیوانه شدم سلسله بندنده شدم
گفــت که : سرمست نه ، رو که از این دست نه رفتم و سرمست شدم و ز طرب آکنده شدم
گفــت که : تو کشته نه ، در طرب آغشته نه پیش رخ زنده کنش کشته و افکنده شدم
گفــت که : تو زیر ککی ، مست خیالی و شکی گول شدم ، هول شدم ، وز همه بر کنده شدم
گفــت که : تو شمع شدی ، قبله این جمع شدی جمع نیم ، شمع نیم ، دود پراکنده شدم
گفــت که : شیخی و سری ، پیش رو و راه بری شیخ نیم ، پیش نیم ، امر ترا بنده شدم
گفــت که : با بال و پری ، من پر و بالت ندهم در هوس بال و پرش بی پر و پرکنده شدم
گفت مرا دولت نو ، راه مرو رنجه مشو زانک من از لطف و کرم سوی تو آینده شدم
گفت مرا عشق کهن ، از بر ما نقل مکن گفتم آری نکنم ، ساکن و باشنده شدم
چشمه خورشید توئی ، سایه گه بید منم چونک زدی بر سر من پست و گدازنده شدم
تابش جان یافت دلم ، وا شد و بشکافت دلم اطلس نو بافت دلم ، دشمن این ژنده شدم
صورت جان وقت سحر ، لاف همی زد ز بطر بنده و خربنده بدم ، شاه و خداونده شدم
شکر کند کاغذ تو از شکر بی حد تو کامد او در بر من ، با وی ماننده شدم
شکر کند خاک دژم ، از فلک و چرخ بخم کز نظر و گردش او نور پذیرنده شدم
شکر کند چرخ فلک ، از ملک و ملک و ملک کز کرم و بخشش او روشن و بخشنده شدم
شکر کند عارف حق کز همه بر دیم سبق بر زبر هفت طبق ، اختر رخشنده شدم
زهره بدم ماه شدم چرخ دو صد تاه شدم یوسف بودم ز کنون یوسف زاینده شدم
از توا م ای شهره قمر ، در من و در خود بنگر کز اثر خنده تو گلشن خندنده شدم
باش چو شطرنج روان خامش و خود جمله زبان کز رخ آن شاه جهان فرخ و فرخنده شدم
*****
ای عاشقان , ای عاشقان من خاک را گوهر کنم وی مطربان , وی مطربان دف شما پر زر کنم
باز آمدم , باز آمدم , از پیش آن یار آمدم در من نگر , در من نگر , بهر تو غمخوار آمدم
شاد آمدم , شاد آمدم , از جمله آزاد آمدم چندین هزاران سال شد تا من بگفتار آمدم
آنجا روم , آنجا روم , بالا بدم بالا روم بازم رهان , بازم رهان کاینجا بزنهار آمدم
من مرغ لاهوتی بدم , دیدی که ناسوتی شدم دامش ندیدم ناگهان در وی گرفتار آمدم
من نور پاکم ای پسر , نه مشت خاکم مختصر آخر صدف من نیستم , من در شهوار آمدم
ما را بچشم سر مبین , ما را بچشم سر ببین آنجا بیا , ما را ببین کاینجا سبکسار آمدم
از چار مادر برترم وز هفت آبا نیز هم من گوهر کانی بدم کاینجا بدیدار آمدم
یارم به بازار آمدست , چالاک و هشیار آمدست ورنه ببازارم چه کار ویرا طلب کار آمدم
ای شمس تبریزی , نظر در کل عالم کی کنی کندر بیابان فنا جان و دل افکار آمدم
*****
اندک اندک جمع مستان می رسنـــد اندک اندک می پرستان می رسنـــد
دلنوازان ناز نازان در ره اند گلعذاران از گلستان می رسنـــد
اندک اندک زین جهان هست و نیست نیستان رفتند و هستان می رسنـــد
جمله دامنهای پر زر همچو کان از برای تنگ دستان می رسنـــد
لاغران خسته از مرعای عشــق فربهان و تندرستان می رسنـــد
جان پاکان چون شعاع آفتــاب از چنان بالا بپستان می رسنـــد
خرم آن باغی که بهر مریــمان میوه های نو ز مستان می رسنـــد
اصلشان لطفست و هم واگشت لطف هم ز بستان سوی بستان می رسنـــد
*****
دل من کار تــو دارد , گل گلنار تــو دارد چه نکوبخت درختی که برو بار تــو دارد
چه کند چرخ فلک را ؟ چه کند عالم شک را ؟ چو بر آن چرخ معانی مهش انوار تــو دارد
بخدا دیو ملامـت برهد روز قیامت اگر او مهر تــو دارد , اگر اقرار تــو دارد
بخدا حور و فرشته , بدو صد نور سرشته نبرد سر , نپرد جان , اگر انکار تــو دارد
تو کیی ؟ آنک ز خاکی تو و من سازی و گویی نه چنان ساختمت من که کس انکار تــو دارد
ز بلا های معظم نخورد غم , نخورد غم دل منصور حلاجی , که سر دار تــو دارد
چو ملک کوفت دمامه بنه ای عقل عمامه تو مپندار که آن مه غم دستار تــو دارد
بمر ای خواجه زمانی , مگشا هیچ دکانی تو مپندار که روزی همه بازار تــو دارد
تو از آن روز که زادی هدف نعمت و دادی نه کلید در روزی دل طرار تــو دارد
بن هر بیح و گیاهی خورد رزق الهی همه وسواس و عقیله دل بیمار تــو دارد
طمع روزی جان کن, سوی فردوس کشان کن که ز هر برگ و نباتش شکر انبار تــو دارد
نه کدوی سر هر کس می راوق تــو دارد نه هران دست که خارد گل بی خار تــو دارد
چو کدو پاک بشوید ز کدو باده بروید که سر و سینه پاکان می از آثار تــو دارد
خمش ای بلبل جانها که غبارست زبانها که دل و جان سخنها نظر یار تــو دارد
بنما شمس حقایق تو ز تبریز مشارق که مه و شمس و عطارد غم دیدار تــو دارد
******
شمس و قمرم آمد , سمع و بصرم آمد وان سیم برم آمد وان کان زرم آمد
مستی سرم آمد نور نظرم آمد چیز دگر ار خواهی چیز دگرم آمد
آن راه زنم آمد , توبه شکنم آمد وان یوسف سیمین بر , ناگه ببرم آمد
امروز به از دینه , ای مونس دیرینه دی مست بدان بودم , کز وی خبرم آمد
آنکس که همی جستم , دی من بچراغ او را امروز چو تنگ گل , بر رهگذرم آمد
دو دست کمر کرد او , بگرفت مرا در بر زان تاج نکورویان نادر کمرم آمد
آن باغ و بهارش بین , وان خمر خمارش بین وان هضم و گوارش بین چون گلشکرم آمد
از مرگ چرا ترسم کو آب حیات آمد وز طعنه چرا ترسم چون او سپرم آمد
امروز سلیمانم کانگشتریم دادی وان تاج ملوکانه بر فرق سرم آمد
از حد چو بشد دردم در عشق سفر کردم یارب چه سعادتها که زین سفرم آمد
وقتست که می نوشم تا برق زند هوشم وقتست که بر پرم چون بال و پرم آمد
وقتست که در تابم چون صبح درین عالم وقتست که بر غرم چون شیر نرم آمد
بیتی دو بماند اما , بردند مرا , جانا جایی که جهان آنجا بس مختصرم آمد
رو سر بنه به بالین ، تنها مرا رها کن
ترک من خراب شبگرد مبتلا کن
ماییم و موج سودا، شب تا به روز تنها
خواهی بیا ببخشا ، خواهی برو جفا کن
از من گریز تا تو ، هم در بلا نیفتی
بگزین ره سلامت، ترک ره بلا کن
ماییم و آب دیده ، در کنج غم خزیده
بر آب دیده ما صد جای آسیا کن
خیره کشی است مارا ، دارد دلی چو خارا
بکشد ، کسش نگوید تدبیر خونبها کن
بر شاه خوبرویان واجب وفا نباشد
ای زرد روی عاشق ، تو صبر کن، وفا کن
دردی است غیر مردن ، کان را دوا نباشد
پس من چگونه گویم کاین درد را دوا کن
در خواب ، دوش، پیری در کوی عشق دیدم
با دست اشارتم کرد که عزم سوی ما کن
گر اژدهاست بر ره ، عشق است چون زمرد
از برق این زمرد ، هین ، دفع اژدها کن